KONIEC WOJNY '45 - 07 OPÓR I OPOZYCJA

6 maja 2015 r. została otwarta wystawa przygotowana przez Muzeum II Wojny Światowej  '45.Koniec wojny w 45 eksponatach, która jest dostępna w Europejskim Centrum Solidarności.

Część żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji antyniemieckiego podziemia nie złożyła po wojnie broni. Liczyli na konflikt pomiędzy aliantami zachodnimi a Związkiem Radzieckim, który pozwoliłby wyzwolić się Polsce spod rządów komunistów i zależności od Moskwy. Przez powojenną partyzantkę przewinęło się ponad 20 tys. osób. Na Pomorzu walczyli akowcy, którzy przedostali się na te tereny z Wileńszczyzny. Od wiosny do listopada 1946 r. działała tu 5 Wileńska Brygada AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Inną drogę wybrali działacze Polskiego Stronnictwa Ludowego, jedynej masowej legalnej opozycji politycznej, którzy w obliczu radzieckiej dominacji usiłowali zapewnić Polsce jak największą niezależność.

MUNDUR PARTYZANCKI /1945/

Mundur partyzanta z poakowskiego oddziału konspiracyjnego. Umundurowanie ma charakter mieszany, składa się z elementów polskiego munduru używanego przed 1939 r. i wyposażenia pochodzącego ze zdobyczy wojennych. Na płaszczu widoczny jest samodzielnie wykonany ryngraf patriotyczny, a na rogatywce polski orzeł wojskowy wz. 1919. Uzbrojenie stanowi polski pistolet ViS wz. 1935 i zdobyty na oddziałach radzieckich karabin samopowtarzalny SWT wz. 1940.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, PISTOLET – DŁ.: 20 CM / WAGA: 1 KG KARABIN – DŁ.: 122,5 CM / WAGA: 4,2 KG

PAMIĄTKI PO JANINIE WASIŁOJĆ-SMOLEŃSKIEJ „JACHNIE” /1947–1956/

Pamiątki z więzienia w Fordonie, wykonane przez przyjaciółki „Jachny”, z AK oraz jej list do rodziny, w którym pisze m.in.: „(…) mam to szczęśliwe usposobienie, że godzę się z losem i nie narzekam na nic i to mi pomaga do przetrwania (…)”. Janina Wasiłojć-Smoleńska była w czasie wojny sanitariuszką Armii Krajowej. W 1944 r. została aresztowana przez NKWD. Zwolniona, opuściła Wileńszczyznę w obawie przed represjami i schroniła się w Sopocie. Tam szybko zaangażowała się jednak w druk i kolportaż antykomunistycznych ulotek, a w czerwcu 1946 r. przyłączyła się do 5 Wileńskiej Brygady AK, z którą przeszła cały szlak bojowy, aż do momentu jej rozwiązania w listopadzie 1946 r. W styczniu 1947 r. została aresztowana i po sfingowanym procesie skazano ją na karę śmierci następnie zamienioną na 15 lat więzienia, o czym nigdy nie została oficjalnie poinformowana. Wyszła na wolność w kwietniu 1956 r. na fali destalinizacji.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, DŁ.: 9,2 CM / SZER.: 6,4 CM / WAGA: 0,005 KG

PAMIĄTKI PO JANINIE WASIŁOJĆ-SMOLEŃSKIEJ „JACHNIE” /1947–1956/

List "Jachny" do rodziny, w którym pisze m.in.: „(…) mam to szczęśliwe usposobienie, że godzę się z losem i nie narzekam na nic i to mi pomaga do przetrwania (…)”.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, DŁ.: 14,9 CM / SZER.: 21,2 CM / WAGA: 0,002 KG

SZTANDAR POLSKIEGO STRONNICTWA LUDOWEGO /1945/

Sztandar lokalnej organizacji PSL w ziemi płockiej, wykonany w 1945 r., po powrocie do kraju przywódcy tego stronnictwa, Stanisława Mikołajczyka. Po jego ucieczce na Zachód w 1947 r. został ukryty przez jednego z działaczy PSL, Stanisława Laskowskiego, który przechowywał go przez kolejne 50 lat. Orzeł w koronie jest wyrazem dystansu wobec komunizmu, a symbole w rogach sztandaru świadczą, iż partia miała ambicje reprezentować nie tylko chłopów, lecz również robotników, kupców i inteligencję. Walka zbrojna nie była jedyną formą oporu wobec komunistów w powojennej Polsce. W latach 1945–1947 działało legalnie opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe, kierowane przez byłego premiera rządu RP na uchodźstwie Stanisława Mikołajczyka. Wkrótce stało się ono najliczniejszą polską partią, skupiającą różne grupy społeczne, w tym inteligencję. Pod koniec 1945 r. do partii tej należało ponad pół miliona osób. Działacze PSL, uznając powojenny układ sił w Europie, występowali jako opozycja polityczna w stosunku do komunistów. Ich celem było ustanowienie w Polsce systemu demokracji parlamentarnej i zachowanie wewnętrznej suwerenności kraju. Na skutek aresztowań i fałszerstw wyborczych PSL zostało jednak rozbite, a Stanisław Mikołajczyk w 1947 r. uciekł z kraju.

MUZEUM HISTORII POLSKIEGO RUCHU LUDOWEGO/DŁ.: 119 CM / SZER.: 102 CM / WAGA: 1,5 KG

KOPIA LEGITYMACJI DZIENNIKARSKIEJ WŁADYSŁAWA BARTOSZEWSKIEGO

Władysław Bartoszewski (1922-2015) w czasie okupacji niemieckiej był więźniem obozu KL Auschwitz, a po uwolnieniu stamtąd zaangażował się w działalność konspiracyjną w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej i w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie przez pewien czas pozostawał w konspiracji, następnie podjął pracę jako dziennikarz organu prasowego PSL, „Gazety Ludowej”. W latach 1949–1954 więziony na podstawie fałszywych zarzutów. Po wyjściu z więzienia poświęcił się pracy dziennikarskiej i naukowej. W 1963 r. odebrał w imieniu „Żegoty” medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wspierał działalność opozycji demokratycznej w PRL, w związku z czym był represjonowany i inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Po 1989 r. zaangażował się w działalność polityczną, pełniąc m.in. funkcję senatora, a także dwukrotnie ministra spraw zagranicznych.

ZAKŁAD NARODOWY IM. OSSOLIŃSKICH