Konferencja prasowa prezentująca najnowsze odkrycia dokonane w trakcie badań archeologicznych na półwyspie Westerplatte

Konferencja prasowa prezentująca najnowsze odkrycia dokonane w trakcie badań archeologicznych na półwyspie Westerplatte

10 października w budynku byłej Elektrowni Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte odbyła się konferencja prasowa, w czasie której zaprezentowane zostały najnowsze odkrycia dokonane w trakcie V etapu badań archeologicznych na półwyspie Westerplatte. W trakcie spotkania z mediami poinformowano o odnalezieniu szczątków prawdopodobnie trzeciego Obrońcy Westerplatte.


Zgromadzonych dziennikarzy powitał dr Karol Nawrocki – Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku:


Badania archeologiczne na Westerplatte rozpoczęły się w 2016 roku z inicjatywy Mariusza Wójtowicza-Podhorskiego, który był wówczas dyrektorem Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Odbył się 1. etap badań, kolejne 4 prowadziliśmy już wspólnie po połączeniu Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Ta decyzja jak widzimy wytworzyła synergię między potężną instytucją kultury i symbolem Westerplatte, która to synergia przynosi konkretne rezultaty. Pogłębialiśmy temat badań archeologicznych i naukowych w kolejnych publikacjach. Już we wrześniu 2017 roku otworzyliśmy wystawę „Westerplatte w 7 odsłonach” poświęconą odkryciom na Westerplatte. Ponadto przygotowaliśmy konferencję naukową o archeologii i współczesności, konfliktach XX wieku i badaniach archeologicznych oraz wybiliśmy kwestię badań archeologicznych na Westerplatte na poziom międzynarodowy przygotowując „World Battlefield Museums Forum”. Dzisiaj kolejna odsłona tego, co dla Państwa przygotowaliśmy.


Następnie głos zabrał Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin, który patronatem honorowym objął wszystkie etapy badań:


Wczoraj odkryliśmy trzecie szczątki, w pełni zachowane, przy pochowanym - też jak przypuszczamy - żołnierzu polskim z Westerplatte.  Na prawym boku znajduje się wyposażenie żołnierskie, pas wraz z ładownicami oraz pojemnik na polską maskę przeciwgazową. (…) Trzy szczątki – jak przypuszczamy żołnierzy polskich z Westerplatte - zostały odnalezione w odległości od siebie 2-3 metrów. Myślę, że należy się tym osobom przez nas odkrytym identyfikacja. W związku z tym chciałem prosić media, żeby upowszechniać nazwiska żołnierzy, którzy polegli na Westerplatte i ich miejsce pochówku nie jest znane. Będziemy oczywiście próbowali zidentyfikować te szczątki poprzez profesjonalne badania, ale myślę, że upowszechnianie nazwisk może spowodować, że będzie odzew z drugiej strony, czyli ze strony rodzin. 


Wszystkie V etapów badań archeologicznych na Westerplatte podsumował kierownik Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku Mariusz Wójtowicz – Podhorski. 


Wspólnie opracowaliśmy obliczony na wiele etapów program prac archeologicznych na Westerplatte, będący najważniejszymi i największymi badaniami archeologicznymi na polu bitewnym w Polsce. (…) Dla nas każdy przedmiot związany z bohaterską obroną i Składnicą na Westerplatte ma szczególną wartość. Nie sposób bowiem bez emocji odnosić się do wielu zabytków podniesionych z pola walki, gdy często można ustalić kontekst okoliczności, przez które artefakt trafił do ziemi i osobę, która była jego ostatnim właścicielem.

ETAPY BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA WESTERPLATTE

2006 – 2007 – ETAP „0” 
•    Archeologiczne badania sondażowe reliktów Starych Koszar, magazynów amunicyjnych nr 1, 10 i 11, budynku zawiadowcy stacji Westerplatte, bramy kolejowej, wiaty elektrogeneratora, magazynu paliw 

2016 – ETAP I 
•    Badania archeologiczne prowadzone w reliktach Wartowni nr 5, Willi Oficerskiej, zapory przeciwpancernej 
•    Ponad 250 najcenniejszych znalezisk eksponowanych na wystawie czasowej Westerplatte w 7 odsłonach, prezentowanej w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (1 IX 2017 – 1 X 2018) 

2017 – ETAP II 
•    Badania archeologiczne prowadzone w reliktach Starych Koszar, Budynku Administracyjnego, „popielnika” i leja (nr 1) bomby SC-250 koło Wartowni nr 5 

2018 – ETAP III 
•    Badania archeologiczne reliktów Kasyna Podoficerskiego (część I) oraz leja (nr 2) bomby SC-250 

2019 – ETAP IV 
•    Badania archeologiczne reliktów Kasyna Podoficerskiego (część II) oraz leja (nr 3) bomby SC-250 

2019 – ETAP V 
•    Badania archeologiczne w trakcie których, odnaleziono szczątki Obrońców Westerplatte 
•    Do chwili obecnej odnaleziono 3 szkielety ludzkie oraz liczne fragmenty ludzkich kości 
•    W skali powojennej historii Polski jest to przełomowe i nadzwyczajne odkrycie 

W trakcie V etapów badań archeologicznych na półwyspie Westerplatte przebadano dotychczas 2,95% terenu wchodzącego niegdyś w skład Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Dzięki działaniom archeologów odkryto już ponad 50 tysięcy obiektów. Część z nich prezentowana była na wystawie czasowej „Westerplatte w 7 odsłonach”. 


Najnowsze odkrycia podsumował Filip Kuczma będący kierownikiem Działu Archeologicznego w Muzeum Westerplatte i Wojny 1939:


Celem V etapu badań archeologicznych było zlokalizowanie miejsca pierwotnego pochówku Obrońców Westerplatte, którzy zginęli w czasie 7-dniowej obrony. Ze źródeł archiwalnych wiedzieliśmy, że w tym miejscu była przeprowadzona ekshumacja w styczniu 1940 roku, tę ekshumację przeprowadzali cywilni jeńcy, czyi polonia gdańska oraz Polacy aresztowani na terenie Gdyni pod nadzorem niemieckim. Zakładaliśmy odkrycie jam, które zostały wykonane w trakcie ekshumacji, pomierzenie ich, zarejestrowanie liczby obiektów na badanym terenie. Wszystko to zmierzało do tego, aby przywrócić temu miejscu pamięć. Było ono dotychczas zaniedbane, zakrzaczone, kompletnie nieznane i pomijane przez tysiące osób zwiedzających codziennie Westerplatte. Wybór miejsca dokonaliśmy na podstawie źródeł archiwalnych, relacji osób, które były świadkami i uczestniczyło zarówno w pochówkach, jak i ekshumacjach. Niezmiernie ważne okazały się zdjęcia archiwalne, które z trzech stron pokazywały lokalizację grobów. (...) Nasz wykop badawczy w ramach V etapu obejmuje powierzchnię 77 metrów kwadratowych. Docelowo mają być to 144 metry kwadratowe. Na tej powierzchni dotychczas odsłoniętej udokumentowaliśmy kilkanaście obiektów. Trzy wkopy określiliśmy jako wkopy grobowe, natomiast dwa jako ślady po ekshumacjach. Pozostałe wkopy i obiekty są związane z historią Westerplatte, z okresu kiedy funkcjonował tam kurort i w pobliżu tego miejsca znajdowały się budynki. (…) Badania rozpoczęliśmy 16 września. 23 września natrafiliśmy na pierwsze pojedyncze, luźno zalegające w warstwach ziemnych kości ludzkie, którym towarzyszyły elementy uzbrojenia żołnierzy polskich z września 1939 roku. (…) 24 września odkryliśmy pierwszy częściowo zachowany szkielet, który nosi ewidentne  ślady eksplozji. Przy szkielecie nie znaleziono wyposażenia z wyjątkiem pojedynczego guzika bieliźnianego. Obrażenia wskazują na to, że mamy do czynienia – z dużą dozą prawdopodobieństwa można to powiedzieć – z żołnierzem, który poległ w Wartowni nr 5 2 września 1939 roku. (…) Kolejny szkielet odkryliśmy 27 września – zalegał na głębokości 70 centymetrów w odległości około 3 metrów na północ w stosunku do pierwszego szkieletu. Również przy nim nie znaleźliśmy wyposażenia ani szczątków mundurowych, jednakże w warstwach zarówno pod nim, jak i nad nim zalegało mnóstwo przedmiotów wskazujących na to, że również w tym przypadku mamy do czynienia z żołnierzem polskim poległym na Westerplatte. (…) Kolejny szkielet odsłoniliśmy wczoraj i tutaj mamy już całkowitą pewność, że chodzi o żołnierza polskiego. Wnioskujemy to na podstawie przedmiotów, które przy i na tym szkielecie się znajdują. Na szkielecie znajduje się pas wojskowy wraz z ładownicami do przechowywania amunicji karabinowej, przy głowie tej osoby zalega pojemnik na polską maskę przeciwgazową, natomiast przy miednicy – w miejscu gdzie była najprawdopodobniej kieszeń spodni - odkryliśmy koncentrację polskich monet z lat 30. XX wieku (…) Już zaczęliśmy poszerzać nasz wykop w kierunku północnym, gdyż w profilu ziemnym widać zarys kolejnej jamy poekshumacyjnej. Nie można wykluczyć również, że w tym miejscu będą kolejne nieznalezione w trakcie ekshumacji groby. (…) Oprócz 3 szkieletów udało nam się zabezpieczyć ponad 260 fragmentów kości ludzkich pochodzących z wielu szkieletów oraz pokaźny zbiór wyposażenia i umundurowania żołnierzy polskich. 

Dołączamy do apelu wystosowanego przez Sekretarza Stanu Jarosława Sellina. Prosimy o kontakt członków rodzin poległych Obrońców Westerplatte w celu pomocy przy identyfikacji odnalezionych szczątków. Wszelkie pytania prosimy kierować na specjalnie dedykowany adres mailowy identyfikacja@muzeum1939.pl