Francuzi na Westerplatte
W trakcie walk toczących się wokół Gdańska w okresie napoleońskim, Westerplatte posiadało umocnienia obsadzone załogą. Stanowiło ono istotny element obrony twierdzy gdańskiej, zarówno w roku 1807 jaki i 1813, jednak mimo swego znaczenia militarnego nie było ono bezpośrednio objęte działaniami wojennymi.
Napoleońskie Wolne Miasto
27 maja 1807 r. Francuzi triumfalnie wkroczyli do miasta, na czele z marszałkiem Francois-Joseph Lefebvrem, dowódcą wojsk oblegających Gdańsk od marca.
Akt kapitulacji przed Ratuszem Głównomiejskim złożył francuskiemu marszałkowi pruski generał Friedrich Adolf von Kalkreuth. Sam Cesarz Francuzów przybył do Gdańska 31 maja. Uroczysty wjazd miał miejsce w dniu następnym, kiedy to zwycięskie wojska wkroczyły do miasta przez Bramę Wyżynną. Napoleon w czasie swego pobytu w Gdańsku dokonał przeglądu wojsk, marszałka Lefebvra uczynił księciem Gdańska, a na stanowisko gubernatora mianował generała Jeana Rappa.
Wolne Miasto Gdańsk
Uroczysta proklamacja Wolnego Miasta Gdańska odbyła się 21 lipca 1807 r. Zgodnie z postanowieniami traktatu tylżyckiego Gdańsk został Wolnym Miastem pod kuratelą króla saskiego i króla Prus. Granice Wolnego Miasta regulowała tzw. konwencja elbląska z grudnia 1807 r. Władzę w mieście sprawowała Rada Miejska, która zyskała miano Senatu oraz Trzy Ordynki. Miasto dysponowało własnym sądownictwem, biło swoją monetę. W dniu 1 lipca 1808 r. formalnie wprowadzono w Gdańsku Kodeks Napoleona. Negatywny wpływ na kondycję finansową miasta miała blokada kontynentalna prowadzona przez Francję, a wymierzona w Wielką Brytanie. Jej efektem był systematyczny spadek liczby zawijających do portu statków, co zachwiało dotychczasową strukturą eksportu zbożowego i w ostateczności zmniejszyło realne dochody miasta. Kolejnym elementem destrukcyjnym dla miasta były kontrybucje wojenne nałożone przez Napoleona w maju 1807 r., których łączna kwota wynosiła 30 milionów franków oraz fakt, iż wycofujący się Prusacy wywieźli ze sobą z kasy miejskiej 2 miliony franków. W kolejnych latach miasto ponosiło znaczne koszty związane z utrzymaniem garnizonu francuskiego oraz prowadzeniem szeroko zakrojonych prac fortyfikacyjnych. Garnizon w 1808 r., liczył 8 tys. żołnierzy, jednak na wskutek pogarszania się stosunków z Rosją liczba żołnierzy była systematycznie powiększana, by w 1813 r. osiągnąć liczbę 36 tys.
Gibraltar Bałtyku
W czasie wojny Napoleona z Rosją, Gdańsk ponownie znalazł się w zasięgu działań militarnych. Tym razem w czasie odwrotu, po stoczonej 3 stycznia 1813 r., bitwie pod Labiau koło Królewca, X korpus marszałka Macdonalda wkroczył do Gdańska. To właśnie Gdańsk jako twierdza zwana przez Napoleona „Gibraltarem Bałtyku”, miał stać się punktem stałego oporu wobec ofensywy rosyjskiej.
Westerplatte przeszło do historii wojen napoleońskich, gdy w 1813 r. rozegrała się bitwa o Gdańsk. Oblężenie, do którego przystąpiły wojska rosyjskie i angielskie rozpoczęły kilkumiesięczne walki o miasto. Westerplatte stało się polem bitwy 16 września 1813 r., gdy oddziały rosyjsko-angielskie szturmem chciały zdobyć ujście Wisły. Ostrzelano Nowy Port, ale główne uderzenie poszło na Westerplatte. W desancie piechoty uczestniczyły 3 bataliony wojsk rosyjskich i 150 robotników, którzy mieli się zająć wzmocnieniem fortyfikacji. Francuzom udało się atak odeprzeć. W kilka tygodni później, Gdańsk jednak skapitulował. O dalszych losach miasta zadecydował Kongres Wiedeński, który postanowił o powrocie Gdańska pod berło króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.