Festiwal Kultury Utraconej 2023

Zainteresowanych zakupem karnetów na Festiwal prosimy o kontakt pod adresem e-mail: rezerwacje@muzeum1939.pl

Witkacy – dzieło utracone
Inauguracja II edycji Festiwalu Kultury Utraconej
Prelekcja, wernisaż, spektakl słowno-muzyczny
 
Termin: 29 kwietnia 2023 r.
Miejsce: sala konferencyjna, sala wystaw czasowych Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (poziom -3)
Wystawa "Witkacy – dzieło utracone" dostępna jest dla zwiedzających podczas trwania całego festiwalu. Wstęp na wystawę: 10 zł; wernisaż i finisaż: nieodpłatne.

„Nic w życiu nie jest takim jak powinno – ale sam fakt egzystencji ma wartość wprost nieskończoną”, powiedział niegdyś Witkacy, którego wartość nieskończoną mają dziś dla nas jego dzieła tak liczne w swej interdyscyplinarności. Wystawa, którą mamy zaszczyt zaprezentować na Festiwalu Kultury Utraconej w kontekście przerwania linii rozwoju naszej kultury i sztuki, jest konfrontacją ze stratą, ale też obrazuje nieodwracalną wyrwę ciągłości, którą Witkacy za życia nieuchronnie przeczuwał. Nie przypisywał tego kataklizmom, ani nawet samej wojnie, tylko naturze ludzkiej, zmierzającej do nicości. Uważał, że wraz z postępem społecznym, następuje zanik uczuć metafizycznych, będących źródłem wszelkiej sztuki. Twórczość Witkacego była czymś nowym, niepokojącym, nieogarnionym i nadal taką pozostaje. To tylko zarys jego aktywności, ale wprawiający w zakłopotanie i niemoc wobec erudycji i pracowitości, jaką reprezentował. Pod maską szalonego wesołka ukrywał się artysta niezwykle samotny i wstrząsany potężnymi pasjami. Uczucia metafizyczne nieznane przeciętnemu człowiekowi, odsłaniały twórcę doskonałego i na wskroś tragicznego.

Tematy eschatologiczne w malarstwie, jak Kuszenie Św. Antoniego, który możemy podziwiać na tej wystawie, obok nieobecnych tu Stworzenia świata czy Kuszenia Adama, wiodą ku przeświadczeniu o wzajemnej eksterminacji i samozagładzie światów. Z kilku tysięcy portretów, szczególnie w technice pasteli, które wykonał pod szyldem sławetnej „Firmy portretowej”, tylko część przetrwała do naszych czasów. Witkacy wykonywał je przede wszystkim dla zaspokojenia artystycznej pasji i wzbogacania doświadczeń. Pisał, że „sztuka jest ucieczką, najszlachetniejszym narkotykiem, mogącym przenieść nas w inne światy, bez złych skutków dla zdrowia”. Na wystawie możemy podziwiać jeden z wielu portretów Neny Stachurskiej, jak i siedem innych intrygujących twarzy, wciąż poruszających i zachwycających w swojej formie, a także kilka wspaniałych rysunków.

Portrety Witkacego to swoisty „dziennik duszy”, zapis pejzaży wewnętrznych, podróż po nieznanych obszarach wyobraźni. Poza zachwytem, to także zapis obsesji i lęków, ale w sposób tylko pozornie ludyczny, bo wiodący nas do prawdziwie wirtuozerskiego rezultatu. Witkacy pozostawiał w tyle za sobą etapy awangard mu współczesnych. Był genialnym pisarzem, dramaturgiem, filozofem i poetą, co wywiódł ze swej aktywności malarskiej i poprzez powyższe dyscypliny zawsze doń powracał. Kilkadziesiąt lat po jego śmierci badacze i krytycy zaczęli próbować rozumieć i określać jego twórczość. Do dziś Witkacy wymyka się wszelkim kategoriom, nie pasuje do żadnych „-izmów”. Z 40 dramatów, przetrwało 20. Z tysięcy frapujących karteluszek pełnych zapisków, zwariowanych wierszy i pocztówek, pozostała zaledwie garść. Wystawa eksponuje kilka pocztówek i listów do przyjaciół, kilka osobistych dokumentów.

Czym cieszylibyśmy się dziś, gdyby Witkacy postanowił dalej ścierać się z uwierającą rzeczywistością w sobie tylko znany twórczy sposób? Z iloma dziełami Witkacego moglibyśmy dziś obcować, gdybyśmy nie stracili części ogromu dorobku, który w istocie nam pozostawił? Pośród utraconych reliktów próbujemy z wielką czułością odnaleźć i przywrócić po wojnie do życia dzieła, które między pustką a ponownym odkryciem dla świata wyłania Festiwal Kultury Utraconej.

To, co nam pozostało

Kompozycje Eugeniusza Morawskiego - Dąbrowy. Orkiestra symfoniczna i zespół baletowy
Koncert muzyki klasycznej

Termin: 5 maja 2023 r.
Miejsce: scena plenerowa przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
BILET NORMALNY 50 zł/ ULGOWY 30 zł

Podczas koncertu wybrzmią zachowane utwory niedocenionego polskiego kompozytora Eugeniusza Morawskiego Dąbrowy (1876–1948) – Ulalume i Nevermore – poematy symfoniczne według Edgara Allana Poe, oraz Świteziankę – balet w dwóch aktach. Cechą charakterystyczną twórczości kompozytora było obrazowe uchwycenie dzieła muzycznego. Wsłuchując się w kompozycje, można odnaleźć szeroką instrumentację, bogate brzmienia, ekspresyjną dynamikę. Morawski inspirował się literaturą, malarstwem i rzeźbą. Większość dzieł kompozytora spłonęła podczas Powstania Warszawskiego. To, co pozostało, odtworzono z pamięci osób bliskich oraz na podstawie głosów poszczególnych instrumentów „widniejących w strzępach nut”. Eugeniusz Morawski otrzymał Nagrodę Państwową w 1933 r., za balet Świtezianka wystawiony przez warszawski Teatr Wielki w 1931 r.

Z zadrą w sercu

Jazz Band Młynarski-Masecki
Koncert muzyki rozrywkowej w klimacie dwudziestolecia międzywojennego

Termin: 6 maja 2023 r.
Miejsce: scena plenerowa przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
BILET NORMALNY 50 zł/ ULGOWY 30 zł

Podczas koncertu zabrzmią utwory pochodzące z płyty „Płyta z zadrą w sercu” Jazz Bandu Młynarski-Masecki. Skupiają się one wokół ducha dwóch postaci: Adama Astona – najwybitniejszego przedwojennego polskiego śpiewaka rozrywkowego, oraz Henryka Warsa – najważniejszego polskiego przedwojennego pianisty, aranżera i kompozytora.

A to Polska właśnie!

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”
Koncert muzyki ludowej

Termin: 7 maja 2023 r.
Miejsce: scena plenerowa przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
BILET NORMALNY 50 zł/ ULGOWY 30 zł

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” zaprezentuje swój najbardziej znany program, ukazujący piękno kultury narodowej oraz bogactwo spuścizny regionalnej. Na całokształt widowiska składają się ludowe pieśni i tańce, charakterystyczne dla poszczególnych regionów Polski, oraz choreografie tańców narodowych. Przeważającą część programu stanowią kompozycje lub opracowania muzyczne Stanisława Hadyny oraz układy choreograficzne Elwiry Kamińskiej – duetu twórców potęgi „Śląska”. W programie znajdują się popularne utwory Hadyny, takie jak: Karolinka, Szła dzieweczka, Hej, te nasze góry, oraz opracowania muzyczne takich tańców jak trojak, kujawiak-oberek czy polonez-mazur.

Pomorze w przedwojennych filmach dokumentalnych
Pokazy filmowe wraz z prelekcją filmoznawcy dr hab. Krzysztofa Kornackiego
 

Termin: 13 maja 2023 r.
Miejsce: sala kinowa w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (poziom -3)
BILET NORMALNY 20 zł/ ULGOWY 10 zł

Na pokazie będzie można zobaczyć materiały archiwalne dotyczące przedwojennego Pomorza. Zaślubiny z morzem, Pomorze, Szlakiem Mew, Batory -pierwszy rejs do Nowego Jorku, Podróż Daru Pomorza do Sztokholmu poruszają tematykę polskiego rybołówstw oraz połowów dalekomorskich; ich bohaterem jest przeciętny człowiek – polski marynarz. Pośród wybranych filmów nie zabraknie również materiału pochodzącego z kroniki niemieckiej dotyczącego września 1939 r.
Materiały pochodzą czyszczenia i skanowania prywatnych archiwów w latach 2006–2008, od krewnych autorów lub są pozostałością po klubach filmowych funkcjonujących w okresie PRL. Niektóre materiały zostały nakręcone przez agentów brytyjskiego wywiadu – oficerów na ORP Błyskawica, ORP Gerland i ORP Burza. Najciekawsze z nich to materiały z prywatnych zbiorów otrzymane od znajomej Jana Zumbacha – pilota Dywizjonu 303.

Echa

Teatr Migro 
Spektakl teatralny

Termin: 20 maja 2023 r.
Miejsce: Długi Targ / Zielona Brama
WSTĘP BEZPŁATNY

Spektakl bez słów, inspirowany książką Agnieszki Pajączkowskiej Wędrowny zakład fotograficzny, jest impresją na temat Kresów Wschodnich. Opowiada o zapomnianych miejscach, ludziach i przedmiotach. Odwołuje się do wspomnień, ale również pamięci przyszłych pokoleń.
Zdjęcia, które będą ożywać na oczach widzów, przeniosą nas do świata wielu kultur, narodowości i wyznań. Ruch sceniczny, autorstwa Natalii Iwaniec, przeprowadzi nas przez tę podróż za pomocą techniki Gaga, unikatowego języka ruchowego opracowanego przez Ohada Naharina. Natomiast muzyka, złożona m.in. z regionalnych pieśni, pomoże nam poznać inna kulturę.
Spektakl jest nie tylko opowieścią o przeszłości, ale również zaproszeniem do przyjrzenia się własnym korzeniom oraz ich roli w naszym codziennym życiu i we współczesnym świecie.
Reżyseria, scenariusz, wybór muzyki – Monika Kozłowska. Choreografię stworzyła Natalia Iwaniec. Scenografia i kostiumy – Joanna Jaśko-Sroka. Podczas spektaklu wystąpią: Justyna Orzechowska, Magdalena Pamuła/Julia Szewczyk, Justyna Wójcik, Kacper Lech, Michał Orzyłowski i Adam Plewiński

T. de Ł. Nienasycona
Spektakl o Tamarze Łempickiej

Termin: 21 maja 2022 r.
Miejsce: sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (poziom -3)
BILET NORMALNY 50 zł/ ULGOWY 30 zł

Kobieta wychowana w luksusie. Od najmłodszych lat wiedziała, czego chce. Do celu dążyła bezceremonialnie i za wszelką cenę. Czuła się wolna i wyzwolona. Wyemancypowana. Jedynie ona sama mogła decydować o sobie. Nie miała kompleksów. Ekstrawagancka. Wyniosła. Nierzadko arogancka. Chciała być i była zawsze w centrum uwagi. Królowa szalonych lat dwudziestych. Przez całe bujne życie tworzyła swoją legendę. Konfabulowała – z przyzwyczajenia lub dla uzyskania efektu, w zależności od okoliczności.
Poziom jej autokreacji z pewnością stał się wzorem dla późniejszych celebrytów. Miała kochanków i kochanki, ale prawdziwie kochała jedynie pierwszego męża Tadeusza (Tade’) Łempickiego. Wielbiła bogactwo, przepych, eleganckie stroje, wystawne przyjęcia… Stworzyła swój unikalny styl w sztuce. „Malowa prostytutki i królów… I nigdy nie miała dość. Nienasycona”.
T.de. Ł. Nienasycona – sztuka pisana jako monodram jest swoistą psychodramą, wiwisekcją, zmyciem makijażu autokreacji i konfrontacją z rzeczywistym „Ja”.
Dwie aktorki (Katarzyna Żak i Ewa Makomaska) rozgrywają konflikt w dialogu „Ja” z „Mną”.
Ta fotografia wewnętrzna artystki rozbita na „pozytyw” i „negatyw” jest egzemplifikacją rozdarcia między kreowaniem własnego wizerunku a rzeczywistością.
Spektakl próbuje odpowiedzieć na pytanie: czy Autoportret w Zielonym Bugatti przedstawia Tamarę Łempicką, czy też wyobrażenie artystki o niej samej?
Autorem spektaklu jest Blanka Konopka, wyreżyserował Artur Hoffman. Podczas spektaklu wystąpią: Ewa Makomaska oraz Katarzyna Żak. Wykonaniem scenografii, kostiumów, a także projekcjami multimedialnymi zajęli się Maja Grau i Tomasz Ciesielski. Za opracowanie muzyczne odpowiada Marcin Wasilewski, za charakteryzację zaś Łukasz Adelon Rembas.

Monodram Matka, wystawa „Witkacy – dzieło utracone”

Teatr Kropka Theatre Jolanty Juszkiewicz
Finisaż wystawy i monodram

Termin: 27 maja 2023 r.
Miejsce: sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego, sala wystaw czasowych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (poziom -3)
Wystawa "Witkacy – dzieło utracone" dostępna jest dla zwiedzających podczas trwania całego festiwalu. Wstęp na wystawę: 10 zł; wernisaż i finisaż: nieodpłatne.

Monodram Teatru Kropka Theatre Matka, na podstawie dramatu Stanisława Witkiewicza miał premierę w 2001 r. w języku angielskim w Sydney w Australii; był prezentowany na wielu wydarzeniach kulturalnych na czterech kontynentach, również w języku polskim. Jest to opowieść o silnej relacji między Matką i Synem, mającej charakter nieprzerwanej pępowiny. Tytułowa Matka, podstarzała i zrujnowana wdowa-arystokratka, zarabia na życie ręcznymi robótkami. Utrzymuje dwudziestokilkuletniego syna Leona – filozofa, myśliciela wieszczącego koniec cywilizacji. Matka poświęca się dla pierworodnego i jednocześnie czyni mu z tego powodu wyrzuty. Otacza go opieką, okazuje mu miłość, ale jęczy nad swoim matczynym bólem i cierpieniem, bywa też okrutna. Idee syna raz wydają jej się bliskie i ważne - jest wówczas z niego dumna, innym razem uznaje je za dziwaczny i niezrozumiały bełkot. Podczas spektaklu wystąpi Jolanta Juszkiewicz z Teatr Kropka Theatre, która wraz Anatoly Frusin podjęła się reżyserii. Muzykę do wydarzenia opracował Max Lyandvert

• Patronat honorowy nad Festiwalem Kultury Utraconej objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński.
• Partnerzy: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Narodowe w Krakowie, Instytut Witkacego, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Epoka TV.
• Patroni Medialni: Polskie Radio, Radio Gdańsk, Telewizja Polska SA – Oddział w Gdańsku, TVP Kultura, Trójmiasto.pl, Dzieje.pl, Gdańsk Strefa Prestiżu, Dziennik Bałtycki.

• Organizator wydarzenia: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
• Festiwal Kultury Utraconej został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego