Aresztowanie Floriana Marciniaka

W obozie Gross- Rosen 20 lutego 1944 roku został zamordowany Florian Marciniak, ps. Jerzy Nowak- pierwszy naczelnik Szarych Szeregów.

W momencie wybuchu wojny pełnił obowiązki w Pogotowiu Harcerzy w Poznaniu. W związku z ewakuacją wojska i władz miasta przedostał się do Warszawy, zakładając warszawski odpowiednik Pogotowia. Tuż przed kapitulacją stolicy otrzymał nominację na funkcję naczelnika Szarych Szeregów, którą pełnił do czasu swojego aresztowania.

O współpracy z Marciniakiem wypowiedział się w sprawozdaniu dla Komisji Historycznej Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego Aleksander Kamiński:

„Muszę stwierdzić, że od pierwszego dnia okupacji do aresztowania współpraca Floriana ze mną była wzorowa. Oddalam w tej chwili mój osobisty do Floriana stosunek, silę się na maksimum obiektywizmu, stwierdzić wszelako muszę, że Florian Marciniak był człowiekiem wyjątkowo przyjemnym we współpracy. Oddany harcerstwu całkowicie, inteligentny, bardzo taktowny(…) Znałem wszystkich naczelników harcerstwa od r. 1920. Moim zdaniem Florian Marciniak był jednym z najwybitniejszych z nich(…)”

Marciniak wychodził z założenia, że Szare Szeregi muszą zachować swoją odrębność organizacyjną. Nie chciał podporządkowywać harcerzy oddziałom wojskowym Armii Krajowej. Traktował podległe mu hufce także jako sposób wychowania młodzieży w czasie okupacji, w ramach programu „Dziś, jutro, pojutrze”.

Był on zwolennikiem przeprowadzenia akcji odbicia Jana Bytnara „Rudego”. Zaraz po meldunku o aresztowaniu hufcowego warszawskich Grup Szturmowych wykorzystał swoje kontakty na Pawiaku celem uzyskania jak największej ilości informacji. Zaakceptował plan Tadeusza Zawadzkiego „Zośki” i uzyskał zgodę od Jana Kiwerskiego,  szefa Oddziałów Dyspozycyjnych Komendy Głównej AK, na przeprowadzenie akcji. Był osobiście w punkcie sanitarnym przy ul. Ursynowskiej 46 w Warszawie, do którego przewieziono ciężko rannego Bytnara po słynnej akcji pod Arsenałem.

Naczelnik Szarych Szeregów został aresztowany 6 maja 1943 r. w godzinach popołudniowych, w jadłodajni „U pań domu” przy ul. Nowy Świat w Warszawie. Gestapo wykorzystało fakt aresztowania i próbowało schwytać także współpracowników Marciniaka. Był obwożony po Warszawie i wystawiany w różnych punktach miasta „na wabia”. Naczelnika wywieziono 13 maja 1943 r. z Warszawy do Poznania, gdzie został osadzony w Forcie VII. Następnie Marciniak został przetransportowany, przez Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy Poznań- Junikowo, do obozu koncentracyjnego Gross Rosen. Tam został zamordowany 20 lutego 1944 roku. Ciało Naczelnika Szarych Szeregów nigdy nie zostało znalezione.

Zdj. Florian Marciniak (przed 1944 r., domena publiczna)