Album „Okupacja sowiecka ziem polskich w latach 1939–1941” dostępny dla czeskiego czytelnika
Ukazała się czeska wersja albumu autorstwa Dmitriya Panto i Wojciecha Łukaszuna zatytułowana Sovětská okupace polského území v letech 1939–1941. Album ukazał się w ramach cyklu wydawniczego „Samostatnost 1918” [„Niepodległość 1918”], który został zainicjowany przez Instytut Polski w Pradze. Projekt ma za zadanie zachęcenie czeskich wydawców i historyków do przybliżenia najnowszej historii Polski czeskiemu czytelnikowi.
W wyniku porozumienia między Dyrektorem Instytutu Polskiego w Pradze Maciejem Ruczajem a Dyrektorem Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr Karolem Nawrockim zapadła decyzja o wydaniu albumu o sowieckiej okupacji ziem wschodnich Rzeczpospolitej w latach 1939-1941. Instytucją partnerską Muzeum w tym przedsięwzięciu został czeski Instytut Badania Reżimów Totalitarnych w Pradze. Umowa o nawiązaniu współpracy przez obie instytucje została zawarta w stolicy Czech pod koniec lutego 2019 r. Autorką przekładu na język czeski jest Petruška Šustrová, znana działaczka opozycji antykomunistycznej w Czechosłowacji, sygnatariuszka Karty 77, po upadku komunizmu federalny minister spraw wewnętrznych Czechosłowacji, dziennikarka i tłumacz. Petruška Šustrová jest też członkiem Rady Instytutu Badania Reżimów Totalitarnych.
Czeska edycja albumu jest trzecim jego wydaniem, po publikacji w języku polskim (2018) i języku rosyjskim (2018).
Więcej o cyklu wydawniczym Instytutu Polskiego w Pradze „Samostatnost 1918”.
Album zawiera unikalne fotografie, które ilustrują działania Sowietów na zajętej we wrześniu 1939 r. ponad połowie obszaru przedwojennej Polski. Większość z nich nie była upubliczniana lub była znana jedynie wąskiej grupie osób zainteresowanych. Autorzy pokazują, że „władze sowieckie za pomocą terroru i sowietyzacji dążyły do przekształcenia oraz scalenia tych obszarów z ZSRS w ramach Białoruskiej, Ukraińskiej i Litewskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Ostatecznym celem miała być pełna unifikacja zajętych ziem polskich oraz zamieszkujących je osób z państwem i społeczeństwem sowieckim”.
W albumie zilustrowano również działania sowietyzacyjne, polegające w dużej mierze na kreowaniu nowej rzeczywistości przez sowiecką propagandę. Do jej podstawowych narzędzi należała fotografia, którą rozpowszechniano w gazetach, czasopismach oraz na ulotkach. Większość zdjęć przedstawionych w albumie pochodzi ze zbiorów Grodzieńskiego Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego na Białorusi, Centralnego Państwowego Kinofotofonoarchiwum im. Pszenicznego w Kijowie oraz Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Album pokazuje, że to Polacy nie tylko jako pierwsi sprzeciwili się faszystowskim Niemcom, ale byli również zmuszeni stawić czoło totalitaryzmowi sowieckiemu w imię wolności i podstawowych wartości ludzkich.
dr Dmitriy Panto – absolwent studiów magisterskich z historii na Państwowym Uniwersytecie im. C. Walichanowa w Kokczetawie (Kazachstan). Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ukończył studia magisterskie z filozofii, a w 2017 r. uzyskał stopień doktora historii. Do jego zainteresowań badawczych należą historia Kościoła katolickiego w Imperium Rosyjskim i ZSRS, stalinowski terror, deportacje narodów do ZSRS i w jego obrębie oraz metodologia historii.
Wojciech Łukaszun – absolwent Wydziału Historii Uniwersytetu Gdańskiego, obecnie doktorant tego wydziału. Jego zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia związane z okupacją ziem polskich w latach 1939–1945, zagładą ludności żydowskiej oraz losami polskich żołnierzy w czasie II wojny światowej.
