6 lutego 1940 r. został przedstawiony „plan Pabsta” dla okupowanej przez Niemców Warszawy

Zdj. Plan urbanistyczny Die Neue Deutsche Stadt Warschau („plan Pabsta”), luty 1940 r. (domena publiczna) 

Plan urbanistyczny, przygotowany przez niemieckich architektów, zakładał sprowadzenie Warszawy do roli prowincjonalnego miasta i węzła komunikacyjnego, z którego III Rzesza kontrolowałaby podbite tereny na wschodzie. 

Album z materiałami opisującymi plany wobec Warszawy został przygotowany przez Huberta Groβa i Otto Nurnbergera, autorów przebudowy Würzburga dla potrzeb NSDAP. Nazwę dla planów przyjęto od nazwiska naczelnego architekta Warszawy - Friedricha Pabsta, nominowanego przez Hansa Franka. Groβ i Nurnberger cynicznie wykorzystali prace prof. Oskara Sosnkowskiego z Politechniki Warszawskiej (zginął 24 września 1939 r. w trakcie bombardowań stolicy) na temat sieci ulicznych miasta, aby przedstawić strukturę Warszawy w okresie XVIII i XIX wieku. Die neue Stadt Warschau nie zachowywał jednak nic z planów rozwojowych miasta. Zakładał on pozostawienie Starego Miasta, ze względu na rzekomy germański porządek zabudowy, ale bez Zamku Królewskiego, przeznaczonego do wysadzenia. Ponadto obszar i ilość mieszkańców Warszawy miała zostać zredukowana 10-krotnie. Jej lewobrzeżną część miało zajmować kompleks niemieckich osiedli, liczący łącznie ok. 130 tys. mieszkańców, natomiast tereny na Pradze (prawobrzeżna część) zamieszkiwałaby podległa okupantowi, licząca 30 tys. osób, ludność polska. W miejscu Zamku Królewskiego miała powstać Hala Kongresowa dla potrzeb NSDAP, a zamiast kolumny Zygmunta na placu Zamkowym stanąć miał pomnik Germanii. Wśród planów wyróżnia się zakładana w północno-zachodniej części miasta „dzielnica żydowska”, pokrywająca się z granicami utworzonego przez Niemców getta. Likwidacja zabudowy getta po powstaniu w 1943 r. była już zapowiedziana w „planie Pabsta”, celem uwolnienia terenu pod budowę Neue Deutsche Stadt Warschau. 

Profesor Jan Zachwatowicz późnią jesienią 1939 r. w budynku na tyłach pałacu Blanka w Warszawie miał możliwość zobaczenia po kryjomu niemieckiego planu urbanistycznego dla okupowanej stolicy Polski. Z racji licznie zgromadzonych materiałów przez Niemców wysunął przyjmowany współcześnie przez historyków wniosek, że plan stworzenia „nowego miasta” był przygotowywany na długo przed wybuchem wojny, a jednym z etapów jego realizacji były bombardowania stolicy we wrześniu 1939 r. (straty zabudowy Warszawy wyniosły wówczas ok. 10%). Zdaniem prof. Zachwatowicza całość planu została przygotowana w taki sposób, aby zredukować rolę Warszawy do miasta powiatowego, a jego zburzenie i budowa na nowo miała nie wywoływać wśród osiedlających się w die Neue Deutsche Stadt Warschau Niemców poczucia „wyobcowania”.

Zdaniem autorów Raportu o stratach wojennych Warszawy z 2004 roku, przygotowanego na polecenie ówczesnego prezydenta stolicy prof. Lecha Kaczyńskiego, „plan Pabsta” należy do „najhaniebniejszych dokumentów w dziejach cywilizacji europejskiej”.