5 maja 1945 r. wojska amerykańskie wyzwoliły KL Mauthausen-Gusen

5 maja 1945 roku wojska amerykańskie wyzwoliły KL Mauthausen-Gusen, znajdujący się na terenie anektowanej przez Niemców Austrii. Był to jeden z najcięższych obozów Trzeciej Rzeszy, jest również zaliczany do największych miejsc zagłady Polaków podczas II wojny światowej.

Zespół obozowy powstał po „Anschlussie” Austrii przez Trzecią Rzeszę w 1938 roku. KL Mauthausen założono w sierpniu 1938 r., a jego filię Gusen I wiosną 1940 roku. Większość więźniów stanowili Polacy, głównie przedstawiciele inteligencji i duchowieństwa. To właśnie w celu ich zagłady założono filię Gusen. Szacuje się, że pod koniec 1940 r., polscy więźniowie stanowili blisko 97% więzionych tam osób. W 1944 r., w obozie osadzono także wielu powstańców warszawskich.

Więźniów wykorzystywano do katorżniczej pracy w pobliskich kamieniołomach, a także na użytek niemieckich sił zbrojnych. W obozie prowadzono na osadzonych badania medyczne, m.in. nad gruźlicą czy tyfusem plamistym. Przeprowadzano także eksperymenty i zabiegi chirurgiczne, często bez jakiegokolwiek znieczulenia.

Badacze szacują, iż przez KL Mauthausen-Gusen przeszło od 190 do 340 tysięcy osób.
W wyniku bardzo ciężkiej pracy, licznych chorób oraz zbrodniczych eksperymentów pseudomedycznych, śmierć ponieść miało nawet 120 tysięcy więźniów, w tym około 30-40 tysięcy Polaków. Obóz stanowi współcześnie symbol eksterminacji przez Niemców polskich elit intelektualnych podczas II wojny światowej.