26 listopada 1939 zatonął MS Piłsudski

Imieniem Naczelnika Państwa i bohatera walk o niepodległość Polski nazwano jeden z dwóch najpiękniejszych transatlantyków II Rzeczpospolitej. MS Piłsudski zatonął wczesnym rankiem 26 listopada 1939 roku.

W związku z rosnącym zapotrzebowaniem ruchu turystycznego Polaków na początku lat 30. XX wieku podjęto decyzję o budowie nowoczesnych statków pasażerskich. Dotychczas użytkowane liniowce- SS Polonia, SS Kościuszko i SS Pułaski- były znacznie przestarzałe. 

Stworzenie dwóch bliźniaczych jednostek, ze względu na rodzący się dopiero polski przemysł okrętowy, powierzono stoczni Cantieri Riuniti dell’ Adriatico  (CRDA) w Monfalcone. Umowa została podpisana w dniu 29 listopada 1933 roku. Stępkę pod pierwszy ze statków położono 1 marca 1934 roku. Budowa MS Piłsudskiego trwała 290 dni. Był on gotowy do wodowania 19 grudnia 1934 roku. Jego matką chrzestną została Wanda Pełczyńska, kurierka I Brygady Polskiej w czasie I wojny światowej, redaktorka naczelna pisma „Bluszcz” i posłanka na Sejm Rzeczpospolitej IV kadencji (żona gen. Tadeusza Pełczyńskiego, szefa sztabu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej (1941-1942), a następnie- Armii Krajowej (1942-1944). Oboje z żoną po 1945 roku znaleźli się na emigracji w Londynie).

Transatlantyk miał do dyspozycji dla swoich gości 7 pokładów i garaż na 18 samochodów osobowych. Na Pokładzie Słonecznym, gdzie umieszczono mostek nawigacyjny, znajdowała część wydzielona do uprawiania sportowych gier. Łącznie było jej 2000m2, co wyróżniało MS Piłsudskiego spośród innych jednostek pasażerskich. Ponadto na pokładzie nie zabrakło miejsca dla salonów, jadalni, sklepu, gabinetów kosmetyczno-fryzjerskich, zadaszonej promenady do spacerów w razie niepogody oraz palarni. Na najniższym poziomie znajdował się basen kąpielowy i dobrze wyposażona sala gimnastyczna dla pasażerów. Między pokładami można było przemieszczać się windą. 

MS Piłsudski, podobnie jak jego bliźniak- MS Batory- był powodem do zachwytu nad włoską myślą inżynierską,  m.in. po raz pierwszy w polskiej flocie został zastosowany autopilot czy instalacje umożliwiające wykrywanie podwodnych przeszkód. 

Pierwszy rejs MS Piłsudski odbył 27 sierpnia 1935 roku, na trasie z portu w Trieście, m.in. przez Wenecję i Lizbonę,  do Gdyni. Armatorem statku zostało przedsiębiorstwo Gdynia Atlantyk Linie Żeglugowe (GAL). Dowódcą jednostki był kpt. Mamert Stankiewicz, który 14 września 1935 roku symbolicznie podniósł polską banderę na pokładzie (wcześniej Stankiewicz był dowódcą statków Lwów oraz Polonia. Jest on bohaterem powieści Karola Olgierda Borchardta- „Znaczy Kapitan”).
Główną trasą, na jakiej pływał MS Piłsudski, była linia Gdynia- Kopenhaga - Halifax- Nowy Jork. Wyruszył w nią po raz pierwszy dzień po podniesieniu bandery- 15 września 1935 roku. Jego przypłynięcie do Stanów Zjednoczonych obiło się szerokim echem w prasie polskiej i zagranicznej. 

Wybuch wojny 1 września 1939 roku zastał MS Piłsudskiego w rejonie Orkad, w czasie drogi powrotnej z Nowego Jorku. Kapitan Stankiewicz otrzymał rozkaz przypłynięcia do Wielkiej Brytanii. Tam statek został zmilitaryzowany. Oddany czasowo w ramach czarteru dla brytyjskiego Ministry of War Transport (wcześniej Ministry of Shipping) i służył jako transportowiec dla sił lądowych. 

25 listopada 1939 roku statek wyruszył w swoją pierwszą misję, w kierunku Australii, mając podjąć transport żołnierzy. O godzinie 5:36 w okolicach przylądka Flamborough statkiem wstrząsnęły dwie eksplozje. Poszedł na dno ok. godziny 10.30. Większość 170- osobowej załogi została uratowana. Niestety, kpt. Stankiewicz zmarł z wycieńczenia i hipotermii. 

Prasa pierwotnie za przyczynę zatonięcia statku podawała jego storpedowanie przez nieprzyjacielski okręt podwodny. Dzisiaj o wiele bardziej prawdopodobne było wejście Piłsudskiego na linię dennych min magnetycznych, postawionych przez niemieckie niszczyciele na tydzień przed feralnym rejsem transatlantyku. Spoczywa on po dziś dzień na dnie Morza Północnego.

Dane techniczne statku:

Długość całkowita - 160,4 m
Szerokość - 21,6 m
Zanurzenie - 7,5 m
Prędkość eksploatacyjna - 18 węzłów
Liczba miejsc pasażerskich - 773 
Liczba załogi - 300 osób