12 lipca - Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej | 80. Rocznica Pacyfikacji Michniowa

Dzień został ustanowiony w 2017 r. przez Sejm RP „w hołdzie mieszkańcom polskich wsi za ich patriotyczną postawę w czasie II wojny światowej – za pomoc udzielaną uciekinierom, osobom ukrywającym się przed prześladowaniami i wysiedlanym, walkę w oddziałach partyzanckich, za żywienie mieszkańców miast i żołnierzy podziemnego państwa polskiego oraz z szacunkiem dla ogromu ofiar poniesionych przez mieszkańców wsi – rozstrzeliwanych, wyrzucanych z domostw, pozbawianych dobytku, wywożonych do sowieckich łagrów i niemieckich obozów koncentracyjnych oraz na przymusowe roboty”.

Niemieckie represje wobec wsi polskiej 

Niemieckie pacyfikacje wsi polskiej w trakcie II wojny światowej były częścią polityki eksterminacyjnej, prowadzącej do wyniszczenia narodu polskiego. Ich celem było stłumienie ruchu oporu oraz zniszczenie ducha narodowego. Zazwyczaj działania pacyfikacyjne przeprowadzano w odwecie za wsparcie udzielane żołnierzom polskiego podziemia, akcje partyzantów, sabotowanie przekazywania kontyngentów i ukrywanie Żydów.
Pacyfikacji najczęściej dokonywały oddziały żandarmerii wojskowej, policji i SS, czasami również Wehrmachtu. W czasie brutalnych operacji niemieckich dochodziło do masowych egzekucji i palenia zabudowań, co było poprzedzone grabieżą, a także gwałtami i torturami. Udziałem części mieszkańców stały się deportacje do obozów koncentracyjnych lub obozów pracy przymusowej.

Pacyfikacja Michniowa

Mieszkańcy wsi Michniów – po części aktywni członkowie ruchu oporu – udzielali pomocy i schronienia żołnierzom AK dowodzonym przez por. Jana Piwnika „Ponurego”. Na początku lipca 1943 r. jego oddział zaatakował pociąg na stacji Łączna, zabijając kilku Niemców i raniąc kilkudziesięciu kolejnych. W odwecie oddziały policji SS, żandarmerii i Gestapo otoczyły wieś przed świtem 12 lipca 1943 r., rozpoczynając brutalne rewizje. Niemcy zamordowali (zastrzelili, uśmiercili bagnetem lub spalili w stodołach) 102 mieszkańców.

Z pomocą mieszkańcom ruszył oddział „Ponurego”, ale po dotarciu do wsi nie zastał w niej agresorów. Nocą przeprowadzono akcję odwetową na pociąg cywilno-wojskowy. Ostrzelano wagon z napisem „nur für Deutsche” („tylko dla Niemców”), zabijając i raniąc wielu Niemców. Na bocznej ścianie wagonu zamieszczono napis „Za Michniów”. Kolejnego dnia Niemcy powrócili do wsi, doszczętnie paląc zabudowania i mordując tych mieszkańców, którzy po poprzedniej masakrze nie uciekli do lasu.

Wszystkie zabudowania Michniowa zostały całkowicie zniszczone, wieś stała się pogorzeliskiem. Ta część mieszkańców, która uniknęła śmierci, znalazła schronienie w sąsiednich miejscowościach, ale zakazano im odbudowy spalonych zabudowań i uprawy należących do nich pól. Inni mieszkańcy zostali wywiezieni przez Niemców do KL Auschwitz lub na roboty przymusowe.
 

Zachęcamy do zapoznania się z infografiką: