10 grudnia 1942 r.- wystosowanie tzw. Noty Raczyńskiego – pierwszego oficjalnego dokumentu, informującego o eksterminacji Żydów przez Niemców na terenie okupowanej Polski

Nieraz już (…) rząd polski zwracał uwagę cywilizowanego świata na postępowanie rządu niemieckiego i niemieckich władz okupacyjnych, zarówno wojskowych jak cywilnych, oraz na stosowanie przez nie metody, mające na celu „sprowadzenie narodu polskiego do rzędu niewolników, a następnie całkowite jego wyniszczenie". 

W dniu 10 grudnia 1942 r. hr. Edward Raczyński, Minister Spraw Zagranicznych Rządu RP na uchodźstwie, wystosował do aliantów notę dyplomatyczną, opisującą zbrodnie niemieckie na terenie okupowanej Polski. Tzw. Nota Raczyńskiego to pierwszy oficjalny dokument informujący zachodnią opinię publiczną o holokauście.

Treść Noty powstała na podstawie raportów Referatu Spraw Żydowskich Komendy Głównej Armii Krajowej, dostarczonych do Londynu przez Jana Romualda Kozielewskiego (Jana Karskiego) i potwierdzonych świadectwem kuriera. Skutkiem było sporządzenie dokumentu na 9 kartach maszynopisu, rozesłanego do 26 ministrów krajów- sygnatariuszy Deklaracji Narodów Zjednoczonych. Opisywał on aktualną sytuację Żydów w okupowanej Polsce, przedstawiał działania informacyjne polskiego rządu w tym zakresie oraz głosił apel o pomoc dla ciemiężonej ludności. 

Państwa sprzymierzone już 17 grudnia 1942 r. ustosunkowały się do Noty Raczyńskiego w dokumencie wspólnie przyjętym i ogłoszonym równocześnie w Londynie, Waszyngtonie i Moskwie. Informowały w nim o działaniach niemieckich na terenie okupowanej Polski i potępiały przystąpienie Hitlera do realizacji planu masowej zagłady ludności żydowskiej w Europie. 
Na polecenie MSZ w Londynie Notę Raczyńskiego wydano w formie broszury pod koniec grudnia 1942 r., w której znalazły się również: fragment przemówienia Premiera Rządu RP na uchodźstwie Stanisława Mikołajczyka na specjalnym posiedzeniu Rady Narodowej 27 listopada 1942 r., przyjęta rezolucja przez RN, treść wspólnego dokumentu rządów sojuszniczych, a także przemówienie hr. Raczyńskiego dla brytyjskiego radia. 

Przez ponad trzy lata Niemcy stale czynią wszystko, aby ukryć przed światem zagładę polskiego narodu, która nie miała wcześniej miejsca w historii ludzkości. Lecz „jeśli ludzie zamilkną, kamienie wołać będą (…) - m.in. tymi słowami hr. Raczyński zwracał się do słuchaczy BBC wieczorem 17 grudnia 1942 r., kiedy alianci tego samego dnia przyjęli deklarację w sprawie noty.

Pełna treść broszury z Notą Raczyńskiego w linku poniżej: https://www.msz.gov.pl/resource/e7497fea-f446-4f82-80b1-169d609d697a:JCR