Święto Wojska Polskiego

Święto Wojska Polskiego zostało ustanowione na mocy ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Nawiązuje ono bezpośrednio do przedwojennego Święta Żołnierza, upamiętniającego zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r. Tego dnia szczególnie warto pamiętać o żołnierzach, którzy walczyli na wszystkich frontach II wojny światowej.

Dlaczego 15 sierpnia?

Święto Wojska Polskiego jest obchodzone w dniu 15 sierpnia nieprzypadkowo. Celem jest upamiętnienie jednej z najważniejszych batalii we współczesnej historii, czyli kontrofensywy Polaków w Bitwie Warszawskiej. Operacja wyparcia bolszewików, która trwała w dniach 13–25 sierpnia 1920 r., de facto zatrzymała marsz Sowietów na zachód kontynentu i pokrzyżowała im plany podboju Europy. Kluczowe było kontruderzenie znad Wieprza pod dowództwem marszałka Piłsudskiego. Polacy zdawali sobie sprawę ze znaczenia tego rozstrzygnięcia, dlatego na mocy rozkazu gen. Stanisława Szeptyckiego z 1923 r. dzień 15 sierpnia ustanowiono Świętem Żołnierza. Etos żołnierzy jako obrońców wartości, pokoju i gwarantów bezpieczeństwa umacniał się przez całe dwudziestolecie międzywojenne, również w sierpniu 1939 r., a oficjalne obchody święta z reguły były imponujące – obejmowały m.in. przegląd wojsk i parady uliczne w większych miastach garnizonowych.

Co ciekawe, 15 sierpnia świętowano już w I połowie XIX w., w czasach Księstwa Warszawskiego. Okazją były urodziny Napoleona Bonapartego, które traktowano jako nieformalne święto polskiej armii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1919–1923, świętem wojskowych był dzień 6 sierpnia – na pamiątkę rozpoczęcia działań przez Pierwszą Kompanię Kadrową. Przez pierwsze lata po zakończeniu II wojny światowej, do 1947 r., kontynuowano obchody Święta Żołnierza 15 sierpnia. Przedwojenne święto nigdy nie zostało oficjalnie uchylone ani zniesione, jednak komunistyczne władze uznały, że stosowniejszą datą będzie 12 października, czyli upamiętnienie bitwy pod Lenino, którą stoczyła z Niemcami 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Do obchodów 15 sierpnia i upamiętnienia Bitwy Warszawskiej powrócono w 1992 r., już po upadku rządów komunistycznych w Polsce.

Udział polskich żołnierzy w II wojnie światowej

W momencie wybuchu II wojny światowej we wszystkich rodzajach sił zbrojnych Armii Polskiej służyło około milion żołnierzy, którzy walczyli z Niemcami m.in. na Westerplatte, pod Kockiem, Bzurą czy w obronie Warszawy oraz bronili Polski przed sowieckim okupantem po 17 września 1939 r. Na przełomie lat 1939-1940 utworzono konspiracyjny Związek Walki Zbrojnej, który w lutym 1942 r. przekształcono w Armię Krajową. Dziesiątki tysięcy żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego tworzyły komórki konspiracyjne na terenie całego kraju. Po zakończeniu regularnych działań zbrojnych w 1939 r. zapadła też decyzja o utworzeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, m.in. we Francji i w Wielkiej Brytanii. Polscy żołnierze walnie przyczynili się do pokonania Niemców, wykazując się heroizmem m.in. pod Narwikiem, w Bitwie o Anglię, o Atlantyk, o Tobruk czy w zdobyciu Monte Cassino. Polacy walczyli też i ginęli w szeregach utworzonej w 1943 r. w ZSRS – całkowicie zależnej od Moskwy – Armii Polskiej pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga. Z kolei akcje dywersyjne i działania partyzanckie Polskiego Państwa Podziemnego silnie osłabiały pozycje niemieckich okupantów.

Trudno dokładnie oszacować liczbę polskich żołnierzy, którzy polegli na wszystkich frontach II wojny światowej lub zginęli wskutek aktów ludobójstwa, m.in. w tzw. Lesie Katyńskim. Ocenia się, że mogło być ich łącznie około 200 tysięcy. Niezależnie jednak od konkretnych danych liczbowych, udział czynu zbrojnego Polaków w ramach koalicji antyhitlerowskiej był ogromny, a ich poświęcenie – bezcenne. To właśnie ku czci i pamięci wszystkich polskich żołnierzy, w tym także tych biorących udział w II wojnie światowej, corocznie obchodzimy Święto Wojska Polskiego. W wielu miejscach na terenie kraju i poza jego granicami tego dnia organizowane są uroczystości ku ich pamięci, a przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie odbywa się honorowa zmiana warty z udziałem najwyższych władz państwowych.