Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych
Od pięciu lat 19 października, w rocznicę męczeńskiej śmierci bł. ks. Jerzego Popiełuszki, w Polsce jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych. To święto upamiętnia wszystkich kapłanów, którzy ponad własne życie cenili inne wartości – głęboką wiarę, miłość do bliźniego, i cechowali się nieprzejednaną postawą wobec zła. Byli nie tylko duszpasterzami, ale przede wszystkim silnymi autorytetami moralnymi oraz twórcami wzorców dla przyszłych pokoleń.
Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko 19 października 1984 r. został bestialsko zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Męczeńska śmierć autorytetu moralnego i kapelana „Solidarności” wstrząsnęła milionami osób, nie tylko w Polsce. Choć ówczesne władze komunistycznej Polski doprowadziły do procesu pokazowego i skazania bezpośrednich sprawców brutalnego zabójstwa kapłana, ich mocodawców nie udało się osądzić.
Śmierć bł. ks. Jerzego Popiełuszki na polu walki o dobro, wiarę i ludzką godność nie była jedyną ofiarą, którą ponieśli polscy duchowni w XX w. Kapłani stali się celem bezpośrednich, intensywnych prześladowań zarówno ze strony Niemców, jak i Sowietów. Za przykład może posłużyć osoba bł. ks. Franciszka Rogaczewskiego, rektora z tytułem proboszcza polskiego kościoła pw. Chrystusa Króla w Gdańsku. Już 1 września 1939 r., jako polski patriota i działacz społeczny, został aresztowany przez Niemców. Dzień później trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof, gdzie był traktowany z wyjątkowym okrucieństwem. Ostatecznie został rozstrzelany 11 stycznia 1940 r. Podobny los spotkał innego duchownego, pełniącego posługę w Gdańsku-Nowym Porcie – bł. ks. Mariana Góreckiego. Po aresztowaniu i osadzeniu w obozie Stutthof musiał wykonywać morderczą, niewolniczą pracę. Został stracony 22 marca 1940 r. Tego samego dnia niemieccy oprawcy zamordowali też m.in. bł. ks. Bronisława Komorowskiego. Ten duchowny, duszpasterz wiernych polskiego kościoła św. Stanisława Biskupa w Gdańsku-Wrzeszczu, wybitnie angażujący się w obronę polskości na terenie Wolnego Miasta Gdańska, również trafił w ręce Niemców 1 września 1939 r., a następnie został uwięziony w Stutthofie, gdzie był torturowany i poniżany. Około 50 polskich księży z Diecezji Chełmińskiej w latach 1939–1940 padło też ofiarami zbrodni piaśnickiej.
Jednym z najbardziej znanych przykładów poświęceń duchownych dla innego człowieka podczas II wojny światowej jest św. Maksymilian Maria Kolbe. Franciszkanin, przebywając w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, uratował skazanego na śmierć głodową współwięźnia, Franciszka Gajowniczka, i zdecydował się poświęcić za niego własne życie. Kapłana zabito zastrzykiem z fenolu 14 sierpnia 1941 r. Ocalony Franciszek Gajowniczek przeżył wojnę i zmarł w 1995 r., w wieku 94 lat.
Od 1942 r. głównym ośrodkiem eksterminacji duchownych był niemiecki obóz koncentracyjny Dachau. Ocenia się, że zamordowano tam około 40% spośród około 2,6 tys. więzionych tam księży katolickich.
Trzeba również pamiętać o sowieckich prześladowaniach kapłanów. Do ich ofiar należy zaliczyć m.in. ks. Jana Krenzela czy ks. Teodora Walentę. W 1943 r. ukraińscy nacjonaliści zamordowali ks. Stanisława Dobrzańskiego, proboszcza parafii Ostrówki. Prześladowania ze strony polskich komunistów, ze względu na ich wizję powszechnej laicyzacji społeczeństwa, nie ustały wraz z końcem II wojny światowej, zwłaszcza w dobie stalinizmu; wielu duchownych było aresztowanych, torturowanych i więzionych pod zarzutami rzekomej działalności antypaństwowej. Po przełomie 1980 r. i powstaniu „Solidarności” Kościół, wobec jednoznacznego poparcia dążeń wolnościowych Polaków, ponownie stał się celem bezwzględnych ataków. Zabójstwo bł. ks. Jerzego Popiełuszki najprawdopodobniej nie było ostatnią tego typu zbrodnią. Wiele wskazuje na to, że osoby związane z ówczesnymi resortami siłowymi zamordowały również księży Stanisława Niedzielaka (21 stycznia 1989 r.), Stanisława Suchowolca (30 stycznia 1989 r.) i Sylwestra Zycha (11 lipca 1989 r.). Sprawców tych zbrodni nigdy nie ustalono i nie osądzono.
***
Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych jest oficjalnie obchodzony od 2018 r. Jak zapisano w uchwale wprowadzającej to święto państwowe, jego celem jest złożenie hołdu „bohaterom, niezłomnym obrońcom wiary i niepodległej Polski”.
