#PoznajWystawęGłówną – 22. września 1939 r. – początek niemieckich mordów na pacjentach szpitala psychiatrycznego w Kocborowie.
81 lat temu Niemcy rozpoczęli masową likwidację pacjentów Krajowego Zakładu Psychiatrycznego w Kocborowie. Zbrodnicza akcja trwała do stycznia 1940 r. Pozostałością po tych okrutnie zamordowanych ofiarach jest stalowy wózek inwalidzki prezentowany na wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Mordy na osobach chorych psychicznie czy mających inne ułomności były częścią niemieckiego planu likwidacji z życia społecznego osób niepełnosprawnych umysłowo lub fizycznie, które były w pojęciu Niemców ciężarem ekonomicznym dla społeczeństwa. „Akcja T4” – pod tą nazwą krył się niemiecki plan eutanazji osób, które według zbrodniczej ideologii nazistowskiej mogły wpłynąć na utrzymanie „czystości niemieckiej krwi”. Nazwa akcji pochodziła od adresu biura tego przedsięwzięcia mieszczącego się w Berlinie przy Tiergartenstraße 4.
Jednymi z pierwszych ofiar byli pacjenci Krajowego Zakładu Psychiatrycznego w Kocborowie. 22 września 1939 SS-mani z Gdańskiej Jednostki Kurta Eimanna, będącej pod dowództwem SS-Obersturmfuhrera Karola Braunschweiga, rozpoczęli likwidację pacjentów kocborowskiego szpitala. Na śmierć skazano zarówno tych nieuleczalnie chorych, jak i tych, którzy chorowali okresowo i mogli wrócić do normalnego życia. W pierwszym transporcie do miejsca kaźni w Lesie Szpęgawskim w okolicach Starogardu Gdańskiego trafiło 88 pacjentów. Tam niemieckie komanda zabijały pacjentów strzałami i dobijały kolbami karabinów. Ciała pomordowanych grzebano w dołach, które były przygotowywane już od 16 września 1939 r.
Mordy w Lesie Szpęgawskim, oprócz pacjentów szpitala w Kocborowie, objęły także przedstawicieli polskiej inteligencji z Pomorza, w tym między innymi działaczy politycznych i społecznych, duchowieństwo, nauczycieli, a także robotników, rolników oraz więźniów. Szacuje się, że Niemcy zamordowali w tym miejscu blisko 7 tys. osób, wśród nich około 1,7 tys. stanowili chorzy z Kocborowa i innych placówek szpitalnych.
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku przechowuje unikalną pamiątkę pochodzącą z Kocborowa. Jest to zabytkowy, stalowy wózek inwalidzki z siedziskiem i oparciem drewniano-ratanowym. Zobaczyć go można na wystawie głównej. Jest pozostałością po ludziach, którzy byli bezbronnymi ofiarami ogromu okrucieństw, jakich dopuszczali się Niemcy na terenach okupowanych.
