#PoznajHistorięWesterplatte - przedmioty związane z administracją i pracami kancelaryjnymi | #M2WSwirtualnie

Prace wykopaliskowe na terenie Westerplatte pozwoliły pozyskać zabytki związane z bohaterską obroną we wrześniu 1939, ale również wiele przedmiotów związanych z pracą w Wojskowej Składnicy Tranzytowej w czasie jej funkcjonowania przed wojną. Jedną z kategorii tego typu zabytków, są przedmioty związane z administracją i pracami kancelaryjnymi.  

Podczas prowadzonych na Westerplatte wykopalisk archeologicznych badacze odkryli wiele zabytków związanych z pracą kancelaryjną i biurową. Obsługą kancelarii oraz wykonywaniem zadań administracyjnych zajmowali się przeważnie pracownicy służby cywilnej, którzy najczęściej byli byłymi podoficerami zawodowymi. Dzięki temu, chociaż oficjalnie nie należeli do załogi wojskowej (której limit wyznaczony przez Ligę Narodów wynosił jedynie 88 żołnierzy), stanowili naturalne zaplecze wyszkolonych i sprawdzonych ludzi. Pierwszą siedzibą kancelarii komendanta Składnicy był pokuracyjny budynek wyremontowany i przystosowany do tych celów w pierwszych miesiącach 1926 roku, zwany później Budynkiem Administracyjnym. Funkcjonowała ona w tym miejscu aż do roku 1936, kiedy przeniesiona została do oddanych wtedy w użytkowanie tzw. Nowych Koszar. W budynku tym kancelaria znajdowała się aż do czasu kapitulacji Składnicy. 

Najliczniejszą kategorią przedmiotów codziennego użytku odkrytych podczas prac archeologicznych, które wiązać można z pracami administracyjnymi, są szklane kałamarze i buteleczki na atrament i tusz. Podczas pięciu sezonów badawczych znaleziono ich prawie dwadzieścia. Większość nie posiada etykiet pozwalających na określenie ich producenta, ale wyjątkiem są w tym przypadku kałamarze i buteleczki na tusz wytwarzane przez warszawską Fabrykę Chemiczną M. Leszczyński i Ska. Firma ta sygnowała bowiem swoje wyroby z serii „Drakon” charakterystycznym wizerunkiem smoka z poniesionymi skrzydłami. Oprócz kałamarzy szklanych używanych w okresie międzywojennym powszechnie, podczas eksploracji dużego leja znajdującego się nieopodal tzw. Starych Koszar znaleziono fragmenty wyjątkowego, ozdobnego kałamarza. Pierwotnie kałamarz ten był fragmentem przybornika biurkowego, który uległ zniszczeniu zapewne podczas działań wojennych. Część w którym znajdował się pojemnik na atrament posiada stylizowaną pokrywkę zdobioną przedstawieniem liści dębu i żołędzi. Podczas prac prowadzonych w reliktach Kasyna Podoficerskiego udało się odkryć także dwa wieczne pióra - w tym egzemplarz ze złotą stalówką marki „Pelikan”, a w jednym z lejów po bombie pojedynczą, sygnowaną stalówkę produkcji warszawskiej firmy „K. Wasilewski i Ska”. Część z opisanych zabytków stanowiło eksponaty na czasowej wystawie „Polskie Westerplatte”. 

Piotr Kalka
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku